خلاصه جلسه چهارم ایمان(کتاب طرح کلی اندیشه اسلامی در قرآن)
بسم الله الرحمن الرحیم
وَ جاهِدُوا فِی اللَّهِ حَقَّ جِهادِهِ هُوَ اجْتَباکُمْ وَ ما جَعَلَ عَلَیْکُمْ فِی الدِّینِ مِنْ حَرَجٍ مِلَّةَ أَبیکُمْ إِبْراهیمَ هُوَ سَمَّاکُمُ الْمُسْلِمینَ مِنْ قَبْلُ وَ فی هذا لِیَکُونَ الرَّسُولُ شَهیداً عَلَیْکُمْ وَ تَکُونُوا شُهَداءَ عَلَى النَّاسِ فَأَقیمُوا الصَّلاةَ وَ آتُوا الزَّکاةَ وَ اعْتَصِمُوا بِاللَّهِ هُوَ مَوْلاکُمْ فَنِعْمَ الْمَوْلى وَ نِعْمَ النَّصیرُ ﴿78﴾
ایمان زاینده و همراه با تعهدات عملی
۱-ایمان،امری قلبی و تعهد آور:
ایمان بر اساس فرهنگ غیر قابل تردید قرآن،صرفا یک امر قلبی نیست؛و هر ایمانی را تایید نمیکند.ایمانی که در دل بماند میپوسد اگر دین به مرحله بروز نرسد از نظر قرآن فایده ندارد ایمان باید در اعضا و جوارح و زندگی انسان بروز پیدا کند و گرنه مثل ابلیس خواهیم شد که ایمانش در قلبش ماند و به وقت نیاز به کمک او نیامد و باعث شد گمراه شود.
ایمان درست همان ایمان زاینده است؛ایمانی که مثل سرچشمه ای فیض دهنده عمل میزاید،ایمانی همراه تعهد،ایمانی که باری به دوش مومن میگذارد،ایمانی که همراهش عمل است.در قرآن هم به آن زیاد اشاره شده است به ایمان همراه با عمل صالح ﴿إِنَّ الَّذینَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصَّالِحات﴾
۲-«ایمان صرفا یک امری قلبی است»یک انحراف است:
انسان مؤمنی که احساس تعهد نکند؛ایمان ندارد.جامعه ای که به تعهدات خودش عمل نمی کند نمیتواند نام خود را جامعه ایمانی بنامد.در واقع جایی که ایمان صورت ببند انسان مؤمن و جامعه مؤمن از بقیه افضل می شود طبق آیه﴿وَ لا تَهِنُوا وَ لا تَحْزَنُوا وَ أَنْتُمُ الْأَعْلَوْنَ إِنْ کُنْتُمْ مُؤْمِنین﴾:سستی نشوید،غمگین نشوید،اگر مؤمن باشید از همه برترید.
نه مثل صورتی که الآن مردم نسبت به مؤمنین و جامعه مؤمن دارند؛انسانهای سست و وامدار .پس ایمان صرفا یک امر قلبی نیست باید نمود داشته باشد،تعهد داشته باشد وگرنه اول مؤمن به خدا و پیامبر ،ابولهب و ولید بن مغیره مخزومی بودند چون همان اول همشان فهمیدند پیامبر د(صلوات الله علیه)روغ نمیگوید؛ولی انکار کردند؛ایمانشان در دلشان ماند.عمروعاص(قاتل بهترین یاور امام علی،مالک اشتر بود)که این همه در حق امام علی(علیه السلام) ظلم کرد ولی باز به حقانیت او ایمان داشت در قصیده جُلجُلیه که در کتاب الغدیر آورده شده است میگوید:«شن های کنار ساحل کجا و ستارگان آسمان کجا/ومعاویه کجا و علی کجا»؛کسی که در آخر عمرش از کاری که در حق امام کرده اظهار پشیمانی میکند.اما وقتی به مسئولیت ها و تکلیف های این باور عمل نمیکند و پایبند نیست ؛شیعه نیست.
۳-راحت طلبی در ایمان یا همان اسلام منهای عمل،نتیجه نمی دهد«الجنة للمطیعین»:
اگر به تعهدات در ایمان پایبند نباشیم؛نباید منتظر نتیجه هایش هم باشیم.مثال آیه: ﴿الَّذینَ آمَنُوا وَ لَمْ یَلْبِسُوا إیمانَهُمْ بِظُلْمٍ أُولئِکَ لَهُمُ الْأَمْنُ وَ هُمْ مُهْتَدُون﴾کسانی که ایمان اوردند و ایمان خود را با ظلم نیامیختند برای آنها امنیت است.انسان ذاتا دنبال راحت طلبی است اگر بین دو کار مخیرش کنند؛هر کدام آسانتر و کم تلاشتر و کم مایه تر باشد آن را انتخاب میکند.این ویژگی ما را به سمت این کار می برد و به همین لیل مجبوریم فرمولی بنویسیم که نتیجه میدهد=رفتن آدم بیکار و تنبل به بهشت.پای آن هم می ایستیم و فکر میکنیم درست است وقتی به هدف نرسیدیم می فهمیم غلط است. از ائمه هم احادیثی داریم که:کسی نمی رسد به شفاعت ما،مگر با تلاش و کوشش؛امام سجاد (علیه السلام)در مسجد مشغول عبادت است؛شخصی خطاب به ایشان میگوید شما که جد و پدر و مادر بزرگواری دارید چرا گریه میکنید؟امام میفرمایند:بینداز دور صحبت پدر و مادر و جد را،«الجنة للمطیعین»بهشت برای فرمان بران است؛این تز اسلامی-شیعی است.
سالیانی است که کار میکنند که اسلام بدون عمل را به ما بباورانند؛مثل کاری که معاویه انجام داد که با آن همه بی دینی وصیت میکند که دو بسته در قبرش قرار دهند یک تکه از لباس پیامبر و مقداری مو و ناخن حضرت،برای شفاعت ایشان،این یعنی اعتقاد قلبی بدون عمل هر جا به نفعش باشد عمل میکند.
۴-منطق قرآن ایمان با عمل است
خداوند در قرآن میفرماید: ﴿یا أَیُّهَا الَّذینَ آمَنُوا ارْکَعُوا وَ اسْجُدُوا وَ اعْبُدُوا رَبَّکُمْ وَ افْعَلُوا الْخَیْرَ لَعَلَّکُمْ تُفْلِحُون﴾ای کسانی که ایمان آوردید رکوع کنید و سجده کنید و عبادت کنید خدا خود را و کار خیر انجام دهید مگر رستگار گردید.اگر فقط بخش ایمان باشد و بخش دوم آن نباشد به موفقیت نمی توان رسید
﴿ وَ جاهِدُوا فِی اللَّهِ حَقَّ جِهادِهِ ﴾در راه خدا جهاد کنید،تلاش کنید؛آنچنان که شایسته مجاهدت است؛شایسته عظمت خداست﴿ هُوَ اجْتَباکُمْ ﴾او شما را برگزید البته این به این معنی نیست که شما هر کاری انجام دادی خداوند شما را ببخشد یعنی شما انتخاب شدی برای یک کار بزرگ مثل بنی اسرائیل که انتخاب شدند ولی نتوانستند بار دین خدا را حمل کنند اگر ملت مسلمان بتوانند این بار را حمل کنند بهترین امت میشوند اگرنتوانستند﴿ َضُرِبَتْ عَلَیْهِمُ الذِّلَّةُ وَ الْمَسْکَنَةُ وَ باؤُ بِغَضَبٍ مِنَ اللَّه﴾این آیه برای دنیایشان و برای آخرتشان هم جهنم است﴿ وَ ما جَعَلَ عَلَیْکُمْ فِی الدِّینِ مِنْ حَرَجٍ ﴾و برای شما در دین سختی قرار ندادیم یعنی این بار آنقدرها هم سنگین نیست قابل تحمل است﴿مِلَّةَ أَبیکُمْ إِبْراهیم﴾همان دین پدرتان ابراهیم است﴿هُوَ سَمَّاکُمُ الْمُسْلِمینَ مِنْ قَبْلُ وَ فی هذا﴾خدا شما را مسلمان نامیده است در گذشته و حال.در دعای حضرت ابراهیم(سلام الله علیه)هم هست﴿رَبَّنا وَ اجْعَلْنا مُسْلِمَیْنِ لَکَ وَ مِنْ ذُرِّیَّتِنا أُمَّةً مُسْلِمَةً لَک﴾ که خدایا از نسل من امت مسلمانی قرار بده.
5-هدف از اعطای بار ایمان به امت پیامبر(سلام الله علیه)
هدف زمامداری کل بشر توسط امت اسلامی است چرا که در ادامه میفرماید:﴿لِیَکُونَ الرَّسُولُ شَهیداً عَلَیْکُمْ وَ تَکُونُوا شُهَداءَ عَلَى النَّاسِ﴾ تا پیامبر گواه و مراقب بر شما باشد و شما گواه و مراقب بر مردم.حالا که این مسؤلیت سنگین به عهده ی آنها است:﴿فَأَقیمُوا الصَّلاةَ وَ آتُوا الزَّکاةَ﴾پس نماز را به پادارید(به خلاصه قبل مراجعه شود)و زکات را بپردازید﴿وَ اعْتَصِمُوا بِاللَّهِ ﴾وبه خداوند متوسل شوید ﴿ هُوَ مَوْلاکُمْ ﴾او سرپرست(هم جبهه)شما است﴿ فَنِعْمَ الْمَوْلى وَ نِعْمَ النَّصیر ﴾بهترین سرپرست و یاور اوست.
6-نتیجه تعهدات ایمانی جامعه سازی است
در آیه72سوره انفال تعهدات ایمانی مثل اقامه نماز و پرداخت زکات و اعتصام به خدا آورده شده است ولی از دید دیگری به این تعهدات نگاه میشود ﴿ إِنَّ الَّذینَ آمَنُوا فی سَبیلِ اللَّهِ ﴾کسانی که ایمان آوردند ﴿ وَ هاجَرُوا ﴾ و هجرت کردند؛نه اینکه مسافرت کردند بلکه دل از خاواده خود و اموال خود کندند و از مکه به مدینه رفتند﴿ وَ جاهَدُوا بِأَمْوالِهِمْ وَ أَنْفُسِهِمْ ﴾و با اموال و جانهایشان جهاد کردند﴿ وَ الَّذینَ آوَوْا وَ نَصَرُوا﴾و کسانی که به این افراد پناه دادند و کمک کردند﴿أُولئِکَ بَعْضُهُمْ أَوْلِیاءُ بَعْضٍ ﴾به هم پیوستگان و هم جبه هستند. پیامبر(سلام الله علیه)در حدیث خود به این مطلب اشاره میکنند:«الْمُؤْمِنُ لِلْمُؤْمِنِ بِمَنْزِلَةِ الْبُنْیَانِ یَشُدُّ بَعْضُهُ بَعْضاً» مومن برای مؤمن به منزله ساختمانی است که بعضی از آجرها یش بعضی دیگر را نگه میدارند؛در واقع نتیجه عمل به تعدات ایمانی برای تمامی مسلمین ساخته شدن بنایی است که ما آن را جامعه اسلامی می نامیم.
اما اگر به این تعهدات کسی عمل نکند جزء جامعه اسلامی نیست حتی اگر ایمان آورده باشد و مسلمان شده باشد﴿ وَ الَّذینَ آمَنُوا وَ لَمْ یُهاجِرُوا ﴾کسانی که ایمان آوردند ولی مهاجرت نکردند﴿ ما لَکُمْ مِنْ وَلایَتِهِمْ مِنْ شَیْءٍ ﴾چیزی از ولایت شما بر آنها نیست؛یعنی جز ء امت اسلامی نیستند و جزء شما نیستند﴿ حَتَّى یُهاجِرُوا ﴾تا اینکه مهاجرت کنند(به تعهد ایمانی خود عمل کنند)
نتیجه:
کسی که مومن واقعی باشد یعنی ایمان واقعی داشته باشد کسی است که به تعهدات ایمانی خود عمل کند﴿ وَ الَّذینَ آمَنُوا وَ هاجَرُوا وَ جاهَدُوا فی سَبیلِ اللَّهِ وَ الَّذینَ آوَوْا وَ نَصَرُوا أُولئِکَ هُمُ الْمُؤْمِنُونَ حَقًّا لَهُمْ مَغْفِرَةٌ وَ رِزْقٌ کَریم﴾
