خلاصه جلسه سوم ایمان(کتاب طرح کلی اندیشه اسلامی در قرآن)

بِسْمِ‏ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحیم‏

إِنَّ فی‏ خَلْقِ السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ وَ اخْتِلافِ اللَّیْلِ وَ النَّهارِ لَآیاتٍ لِأُولِی الْأَلْبابِ‏ ﴿190﴾

الَّذینَ یَذْکُرُونَ اللَّهَ قِیاماً وَ قُعُوداً وَ عَلى‏ جُنُوبِهِمْ‏ وَ یَتَفَکَّرُونَ فی‏ خَلْقِ السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ رَبَّنا ما خَلَقْتَ هذا باطِلاً سُبْحانَکَ فَقِنا عَذابَ النَّارِ﴿19۱﴾

ایمان از روی آگاهی

ادامه صفات مومنین و بیان مسئله ایمان

۱-ایمانی همچون ایمان پیامبران:

پیامبران الهی به عنوان رهبران الهی تفاوت عظیمی با بقیه رهبران و سیاستمداران دنیا داشته اند و از جمله اینکه به آنچه که مردم را به آن دعوت میکردند ایمان داشتند

خلاصه جلسه دوم ایمان(کتاب طرح کلی اندیشه اسلامی در قرآن)

بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِیمِ

به نام خداوند رحمتگر مهربان

یَسْأَلُونَکَ عَنِ الْأَنْفَالِ قُلِ الْأَنْفَالُ لِلَّهِ وَالرَّسُولِ فَاتَّقُوا اللَّهَ وَأَصْلِحُوا ذَاتَ بَیْنِکُمْ وَأَطِیعُوا اللَّهَ وَرَسُولَهُ إِنْ کُنْتُمْ مُؤْمِنِینَ ﴿۱﴾

[اى پیامبر] از تو در باره غنایم جنگى مى ‏پرسند بگو غنایم جنگى اختصاص به خدا و فرستاده [او] دارد پس از خدا پروا دارید و با یکدیگر سازش نمایید و اگر ایمان دارید از خدا و پیامبرش اطاعت کنید

إِنَّمَا الْمُؤْمِنُونَ الَّذِینَ إِذَا ذُکِرَ اللَّهُ وَجِلَتْ قُلُوبُهُمْ وَإِذَا تُلِیَتْ عَلَیْهِمْ آیَاتُهُ زَادَتْهُمْ إِیمَانًا وَعَلَى رَبِّهِمْ یَتَوَکَّلُونَ ﴿۲﴾

مؤمنان همان کسانى‏ اند که چون خدا یاد شود دلهایشان بترسد و چون آیات او بر آنان خوانده شود بر ایمانشان بیفزاید و بر پروردگار خود توکل مى کنند.

وَعَلَى رَبِّهِمْ یَتَوَکَّلُونَ وَمِمَّا رَزَقْنَاهُمْ یُنْفِقُونَ ﴿۳﴾

همانان که نماز را به پا مى دارند و از آنچه به ایشان روزى داده‏ ایم انفاق مى کنند.

أُولَئِکَ هُمُ الْمُؤْمِنُونَ حَقًّا لَهُمْ دَرَجَاتٌ عِنْدَ رَبِّهِمْ وَمَغْفِرَةٌ وَرِزْقٌ کَرِیمٌ ﴿۴﴾

آنان هستند که حقا مؤمنند براى آنان نزد پروردگارشان درجات و آمرزش و روزى نیکو خواهد بود.

ایمان۲(ملاک های ایمان)

خلاصه جلسه اول ایمان(کتاب طرح کلی اندیشه اسلامی در قرآن)

وَأَطِیعُوا اللَّهَ وَالرَّسُولَ لَعَلَّکُمْ تُرْحَمُونَ ﴿۱۳۲﴾

و خدا و پیامبر را اطاعت کنید، تا مشمول رحمت شوید.

وَسَارِعُوا إِلَى مَغْفِرَةٍ مِنْ رَبِّکُمْ وَجَنَّةٍ عَرْضُهَا السَّمَاوَاتُ وَالْأَرْضُ أُعِدَّتْ لِلْمُتَّقِینَ ﴿۱۳۳﴾

شتاب کنید برای رسیدن به آمرزش پروردگارتان؛ و بهشتی که وسعت آن، آسمانها و زمین است؛ و برای پرهیزگاران آماده شده است

الَّذِینَ یُنْفِقُونَ فِی السَّرَّاءِ وَالضَّرَّاءِ وَالْکَاظِمِینَ الْغَیْظَ وَالْعَافِینَ عَنِ النَّاسِ وَاللَّهُ یُحِبُّ الْمُحْسِنِینَ ﴿۱۳۴﴾

همانها که در توانگری و تنگدستی انفاق می‏کنند؛ و خشم خود را فرو می‏برند؛ و از خطای مردم می‏گذرند، و خدا نیکوکاران را دوست دارد

وَالَّذِینَ إِذَا فَعَلُوا فَاحِشَةً أَوْ ظَلَمُوا أَنْفُسَهُمْ ذَکَرُوا اللَّهَ فَاسْتَغْفَرُوا لِذُنُوبِهِمْ وَمَنْ یَغْفِرُ الذُّنُوبَ إِلَّا اللَّهُ وَلَمْ یُصِرُّوا عَلَى مَا فَعَلُوا وَهُمْ یَعْلَمُونَ ﴿۱۳۵﴾

و آنها که وقتی مرتکب عمل زشتی شوند، یا به خود ستم کنند به یاد خدا می‏افتند، و برای گناهان خود طلب آمرزش می‏کنند - و کیست جز خدا که گناهان را ببخشد؟ - و بر گناه، اصرار نمی‏ورزند، با اینکه می‏دانند

أُولَئِکَ جَزَاؤُهُمْ مَغْفِرَةٌ مِنْ رَبِّهِمْ وَجَنَّاتٌ تَجْرِی مِنْ تَحْتِهَا الْأَنْهَارُ خَالِدِینَ فِیهَا وَنِعْمَ أَجْرُ الْعَامِلِینَ ﴿۱۳۶﴾

آنها پاداششان آمرزش پروردگار، و بهشتهایی است که از زیر (درختان) آنها نهرها جاری است، جاودانه در آن می‏مانند؛ چه نیکو است پاداش اهل عمل

نشانه های باتقوا:

۱)اطاعت از خداوند و رسول(وَأَطِیعُوا اللَّهَ وَالرَّسُولَ):

در اسلام چیزی به عنوان گوشگیری و دوری از جامعه و ترک دنیا وجود ندارد و رهبانیت(عمل راهب های مسیحی)یک نوع بدعت است در واقع در اسلام عالم،به عنوان شخصی است که زره تقوا را بر تن دارد و به کمک دیگران(غافلین)می شتابد در واقع بین عالم و عابد فرق است که جناب سعدی آن را بیان کرده و در کتاب هم اشاره شده:

صاحبدلی به مدرسه آمد زخانقاه/بشکست عهد صحبت اهل طریق را

گفتم میان عالم و عابد چه فرق بود؟/تا اختیار کردی از آن این فریق را

گفت آن گلیم خویش به در میبرد ز موج/و این جهد میکند که بگیرد غریق را

پس رهبانیون کسانی هستند که اطاعت از خداوند ندارند چون رهبانیت دردین ذکر نشده است(وَ رَهْبانِیَّةً ابْتَدَعُوها ما کَتَبْناها عَلَیْهِم‏:رهبانیّتى را که ابداع کرده بودند، ما بر آنان مقرّر نداشته بودیم‏)                             

 پس در واقع آنها صاحب تقوا نیستند و این مسلک وصاحبان آن مسلک تقوا و باتقوایان نیست و تقوا را که مقدمه پیروزی است را دارا نیستند و علت ذکر اطاعت پیامبر به علت وجود این افراد دو رو است که باید شناخته شوند(وَ قالَتِ الْیَهُودُ وَ النَّصارى‏ نَحْنُ أَبْناءُ اللَّه‏) ولی چون از اطاعت پیامبر فرار میکردند از دایره متقین خارج می شوند.          اما بعد از اطاعت خدا و رسول رحم خداوند می آید

رحم(لَعَلَّکُمْ تُرْحَمُونَ)

عامه مردم:بعد از ارتکاب گناه و خطا می آید

قرآن:بعد از انجام عمل صحیح و مورد رضایت خدا میآید

رحمی که اینجا مورد نظر است؛انسان را دعوت به اطاعت پذیری از پیامبر میکند؛چرا که مؤمن واقعی اینگونه است(فلا وَ رَبِّکَ لا یُؤْمِنُونَ حَتَّى یُحَکِّمُوکَ فیما شَجَرَ بَیْنَهُمْ ثُمَّ لا یَجِدُوا فی‏ أَنْفُسِهِمْ حَرَجاً مِمَّا قَضَیْتَ وَ یُسَلِّمُوا تَسْلیما)

۲)سبقت گرفتن به سمت مغفرة الهی(وَسَارِعُوا إِلَى مَغْفِرَةٍ مِنْ رَبِّکُمْ)

معنی مغفرة

عامه:بعد از ظلم در حق شخصی ما از او طلب بخشش میکنیم و او میبخشد

قرآن:معنای مغفرة یعنی التیام دادن و پرکردن؛گناه مثل زخم و خلاء در روح است و زمانی که این خلاء برطرف شود میگوییم غفران

چگونه برطرف میشود؟

زمانی که این کمبود و عقب ماندگی را جبران کنیم غفران شامل حالمان میشود؛در واقع غفران و ببخش شامل حال کسی میشود که توبه کند(یعنی از مسیر اشتباهی که رفته برگردد)و عملی انجام دهد که جبران کاستی ها کند(خلاء را پرکند)بعد از آن خداوند او را میبخشد و خلاء گناه او را پر میکند(إِنِّی لَغَفَّارٌ لِمَنْ تابَ وَ آمَنَ وَ عَمِلَ صالِحاً ثُمَّ اهْتَدى‏)

۳)انفاق در خوشی و ناخوشی(الَّذِینَ یُنْفِقُونَ فِی السَّرَّاءِ وَالضَّرَّاءِ)

تعریف انفاق:

ـ عامه:هر نوع خرج کردنی در راه خدا برای کار خیر انفاق است

ـ قرآن:آن کمک یا مساعدتی است که یک خلاءرا و یک نیاز را برطرف میکند و نه هر بخشیدی هر پول دادنی

۴)کظم غیظ(وَالْکَاظِمِینَ الْغَیْظَ)

عقل انسان با تقوا بر احساسش غلبه دارد؛در حدی که میتواند آن را فروکشانده و کنترل البته به معنای فراموش کردن نیست چون ما به احساسی که بر مبنای عقل باشد نیاز داریم؛مثل خشم

۵)گذشت کردن از مردم(وَالْعَافِینَ عَنِ النَّاسِ)

یعنی گذشت کردن از خطاهای مردم از گناهان و اشتباهات مردم اما از گناهی که عمداً انجام میشود(همراه با پافشاری)؛نباید گذشت.مقصود در اینجا لغزش های فراوان مردم است.

۶)یاد خدا کردن بلافاصله بعد از خطا و استغفار سریع(وَالَّذِینَ إِذَا فَعَلُوا فَاحِشَةً أَوْ ظَلَمُوا أَنْفُسَهُمْ ذَکَرُوا اللَّهَ فَاسْتَغْفَرُوا لِذُنُوبِهِمْ)

یعنی وقتی گناه بزرگی انجام میدهند یا به خودشان ظلم میکنند سریع به یاد خدا می افتند و در غفلت نمی مانند.البته ذکر خدا سلاح است؛وقتی شیاطین او را برای گمراهی احاطه میکنند(إِنَّ الَّذینَ اتَّقَوْا إِذا مَسَّهُمْ‏ طائِفٌ مِنَ الشَّیْطانِ تَذَکَّرُوا فَإِذا هُمْ مُبْصِرُون)‏خدا را به یاد می آورند؛یعنی ریسمان نجات فقط همین است

ولی باتقوا ها بعد از ذکر خدا،استغفار میکنند یعنی همانطور یعنی همانطور که گفته شد برای التیام خلاء گناه به تکاپو می افتند و این امر بدون کمک خداوند ممکن نیست پس بعد از این تکاپو پاداش میگیرند و آن مغفرت   از جانب خداست